.jpg)
УИХ-ын гишүүн М.Бадамсүрэнтэй ярилцлаа. Сэтгүүлчийн хувиар түүнтэй анх УИХ-ын 2012 оны сонгуулийн дараа уулзаж байв. Тус сонгуулиар АН ахиу суудал авч, хамтарсан Засгийн газар байгуулж асан үе. Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг М.Бадамсүрэнг Дорнод аймгийн Засаг даргаар батламжлалгүй хэдэнтээ буцааж, тэрбээр “Ардын хүүхэд албан тушаал хашиж болдоггүй улс юм уу” хэмээн нэлээд хүчтэй шүүмжилж, эсэргүүцэж байсныг тодхон санаж байна. Үндсэн хуулийн цэц хүртэл “өндрөө авч”, бас сунжирсан эл маргаан Ерөнхий сайд захирамжаа цуцалснаар өндөрлөн, М.Бадамсүрэн 2015 оноос Дорнод аймгийн Засаг даргаар ажиллаж, өнгөрөгч сонгуулиар УИХ-ын гишүүнээр сонгогдох хүртлээ гурван удаа тус албанд томилогдсон юм.
Харин дараа нь түүнтэй ааваар нь дамжуулж “танилцсан”. Түүний аав Дорнод аймгийн Халхгол сумын уугуул, Лхамжавын Мягмарсүрэн малын эмч мэргэжилтэй ч сумынхаа “Ялалт” музейн тайлбарлагчаар олон жил ажилласан эрхэм бий. Эх орон, тусгаар тогтнолын үнэ цэнийг хүн бүрт мэдрүүлэхийг чин сэтгэлээсээ хүсэж ажиллаж ирснийг нь “Ялалт” музейгээр түүгээр тайлбарлуулан аялсан хүмүүс андахгүй биз ээ. УИХ-ын гишүүн М.Бадамсүрэн “Би аавтайгаа хамт анх удаа нэгэн нэвтрүүлэгт оролцоход аав минь “Эх орноо харийн дайснаас халхлан нөмөрлөж байсан Халх голд хар багаасаа өсөж, торнисон миний хүү Монгол Улс, ард иргэдийнхээ эрх ашгийн эсрэг ажиллахгүй. Эх оронч үзэл санаа далд ухамсарт нь бий” гэж хэлсэн юм. Үнэхээр ч манай Халхгол сум эх орныхоо тусгаар тогтнолд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан, агуу түүхтэй. Халх голын ялалтын 80 жилийн ойгоор аав минь Соёлын гавьяат зүтгэлтэн цолоор шагнуулсанд нь үнэхээр баярлаж, бахархсан” хэмээсэн юм.
-2024 оны сонгуулийн үр дүнд байгуулагдсан УИХ эхний ээлжит чуулганаа хаагаад байна. Намрын чуулганаар та ямар асуудалд илүүтэй төвлөрч ажиллав?
-Зүүн бүсээс сонгогдсон, орон нутагт олон жил ажилласны хувьд юуны түрүүнд уул уурхайн буюу нөхөн сэргээгдэхгүй салбараас бий болж буй орлогыг хэрхэн нөхөн сэргээгдэх салбарт зориулах, цаашлаад эдийн засгаа яаж солонгоруулах вэ гэдэгт илүүтэй анхаарал хандуулан ажиллаж байна. Эцэг өвгөдөөс үлдээсэн баялгийг бид ирээдүй үеэсээ зээлж хэрэглэж байгаа учраас уул уурхайн салбарыг зөв удирдаж байж өгөөжийг нь ард түмнээрээ хүртэнэ. Зүүн бүс, тэр дундаа Дорнод, Сүхбаатар аймаг байгалийн баялаг ихтэй, судалгаа хийх, олборлоход геологийн нөхцөл нь арай хялбар байдаг. Том, малгай бодлого буюу Үндэсний баялгийн сан шиг байгалийн баялгийн орлогыг хэрхэн хүүхдүүдэд зориулах, өрсөлдөх чадвар яаж үлдээх вэ гэдэг нь чухал. Айл гэрээр жишээлбэл, аав, ээж нь нэгдүгээрт, хүүхдүүдийнхээ хүнс хоолыг бэлддэг. Дараа нь эрчим хүч, тог цахилгаантай байлгаж, гуравдугаарт, эрдэм боловсролд нь анхаардаг шүү дээ. Яг ийм зарчмаар бүс нутгаа хөгжүүлэх ёстой гэж үзэж тойргийнхоо ард иргэдийн дуу хоолойг төрийн бодлогод тусгуулах вэ гэдэгт төвлөрч байна.
-УИХ-ын дарга “Гурван төгөлдөршил” бодлого зарлаж хууль, эрх зүйн шинэчлэл хийхээр 54 ажлыг хэсэг байгуулсан. Та ямар ажлын хэсэгт орсон бэ?
-Байгаль орчныг хамгаалах, эрүүл мэндийн даатгал болон тусламж, үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэх, Боловсролын ерөнхий хуулийг хэрэгжилтэд хяналт тавих, Ашигт малтмалын тухай хуулийг шинэчлэх таван ажлын хэсэгт багтсан.
Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооны гишүүний хувьд өрхийн болон бичил, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар дүгнэлт гаргах, эрх зүйн ямар шинэчлэл хийх вэ гэдгийг судалж, танилцуулах ажлын хэсгийг ахлан ажиллаж байна.
Төр сан байгуулаад, татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлдүүлээд байгаа нь хамгийн буруу
-Жижиг, дунд үйлдвэрлэл тойрсон маргаан, маапаан манайд их. УИХ-ын гишүүдээс авхуулаад өндөр албан тушаалтнууд хөрөнгө, санхүүжилтийг нь хувьдаа завшдаг шүү дээ.
-Олон улсад бичил, жижиг бизнес эрхлэгчдийг түлхүү дэмждэг жишиг бий. Манайд юуны түрүүнд хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрийг эрс нэмэгдүүлэх шаардлагатай. Өнгөрсөн хугацаанд нэг их наяд гаруй төгрөгийг жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд зориулсан ч ирүүлсэн хүсэлт, өргөдлийнх нь нийт мөнгөн дүн таван их наядтай дүйж буй. Гэхдээ төр сан байгуулаад, татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлдүүлээд байгаа нь хамгийн буруу. Төр зээл өгөөд байгаа учраас өндөр албан тушаалтнууд нь нэг тэрбум орчим төгрөгийн зээл авсан нь үнэн шүү дээ, байж боломгүй зүйл. Мөн Сум хөгжүүлэх сангаар дамжуулан 50 сая төгрөгийн зээл олгодог байсныг орон нутагт танил тал, мэдээлэлд ойр хүмүүс нь авчихдаг гэсэн шүүмжлэл бий. Энэ бүхэнд иргэдийн итгэл алдарсны сацуу ер нь ийм бичил зээл хэрэггүй, олгох шаардлагагүй гэж дарга нар дүгнэчихсэн. Засаглалаа сайжруулаад, энэ зээлийг төр биш, банк олгох ёстой болохоос болих тухай ярих учиргүй. Тодруулбал, арилжааны банкны өөрийнх нь эх үүсвэрээр энэ төрлийн зээлийг олгож, хүүгийнх нь татаасыг улсын төсөв, эсвэл байгалийн баялгийн орлогоос санхүүжүүлэх ёстой. Өөрөөр хэлбэл, төр зөвхөн эх үүсвэрийг нь л гаргаж, батлан даалтад нь дэмжлэг үзүүлнэ гэсэн үг.
Тэр ч бүү хэл төр тухайн зээлд хяналт тавих ч хэрэггүй. Энэ хяналтыг төрийн бус байгууллага, хувийн хэвшил нь хийг.
Ер нь томоохон төслүүдэд жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчид, тэр дундаа хөдөө, орон нутгийнхан хэрхэн ханган нийлүүлэлт хийх дэмжлэг, хөшүүрэг бий болгох ёстой. Ийм тогтолцооны өөрчлөлт хийхийн тулд холбогдох олон хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, шинэчлэх шаардлагатай. Үүнд хүрэхэд хүнд байж магадгүй. Гэхдээ ард нь гарахын тулд бүхий л нөөц, боломжоо дайчилна.
-Ямар хуульд ямар зохицуулалт оруулж, шинэчлэх ёстой гэж?
-Уул уурхайн компаниудыг төр, хувийн хэвшил гэж ялгалгүй бүгд нээлттэй сонгон шалгаруулалт явуулдаг болгох шаардлагатай. Ингэхдээ орон нутгийн аж ахуйн нэгжүүдэд давуу тал олгодог болговол жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд дэмжлэг болно. Зээл өгсөн гээд л орхичихож болохгүй. Зөвлөх үйлчилгээ өгч, борлуулалтын сувгийг нь нээж өгөх гэх мэт бодлогын хэдхэн зүйлд л төр оролцох орчин бүрдүүлэх учиртай.
-Ажлын хэсгийнхний ажил ямархуу явцтай байна вэ?
-Анхны хуралдаанаа хийж, ажлын төлөвлөгөөгөө баталсан. Үүний дагуу иргэд, олон нийт, аж ахуйн нэгж болон анхан шатны байгууллага, мэргэжилтнүүдээс санал авахаар эхлээд зүүн бүс нутагт ажиллана. Бүх бүсийнхний саналыг сонсож, хэлэлцүүлэг зохион байгуулна. Мөн уул уурхайн томоохон компани, төрийн өмчит аж ахуйн нэгжүүдийн төлөөлөлтэй уулзаж, ханган нийлүүлэлт хийхэд ямар бодлого дутагдаж байгааг нь сонсоно. Цаашлаад банк, гааль, хөдөлмөр, халамж гээд оролцогч бүх талынхантай ярилцахаар төлөвлөж байна. Ингээд санал, дүгнэлтээ ирэх хаврын чуулганы эхэнд танилцуулна.
-Тэрбум доллароор эхлүүлсэн газрын тосны үйлдвэрийн зээл 1.7 тэрбумд хүрлээ. Газрын тосны инженер мэргэжилтэй хүний хувьд та энэ төслийн талаар та ямар бодолтой байдаг вэ?
-Монгол Улс газрын тосоо олборлох юм байна гэдэг итгэл үнэмшилтэйгээр энэ мэргэжлийг эзэмшиж байлаа. Сургуулиа төгсөхөд Тамсагт “Соко интернэйшнл” хэмээх компани үйл ажиллагаа явуулж байсан юм. Тэнд мэргэжлийнхээ дагуу ажллахыг хүссэн ч чадаагүй. Танил талаараа ажилд ордог тогтолцоо тэр үед ч байсан юм. Тиймээс ч Дорнод аймгийн Засаг даргаар ажиллахдаа энэ үйл ажиллагааг нээлттэй болгож, түмний хүүхдүүд чөлөөтэй өрсөлдөж ажил төрөлтэй болдог тогтолцоо бүрдүүлэхийн тулд тодорхой алхам хийсэн.
Газрын тосны нөөцийг хайх, олборлох, тээвэрлэх, үйлдвэрлэх, борлуулах үйл явц цогц байх ёстой. 1.7 тэрбум ам.доллар бол ойролцоогоор 7.4 их наяд төгрөг. Үүгээр газрын тос боловсруулах үйлдвэрийг дамжуулах хоолойтой, гаднах дэд бүтэцтэй нь барих юм. Энэ мөнгөөр Дорнодынх шиг дулааны цахилгаан станц 20-ыг барьж болно. Монгол Улсын 3.5 сая иргэн бүр 2.1 сая төгрөгийн өр бидэнд үлдэнэ. Ийм өндөр өртөгтэй үйлдвэрийг ашигтай ажиллуулах, зарцуулалтад нь хяналт тавихад онцгой анхаарах ёстой. Хамгийн өөдрөгөөр төсөөлье.
Уг үйлдвэрийг гурван жилийн дараа ашиглалтад оруулахад 1.5 сая тонн түүхий нефтийг хэрхэн нийлүүлэх вэ гэдэг нь хамгийн чухал.
“Хонх нь дуугарахаар дамар нь таг” гэдэг шиг үйлдвэртэй болчихсон чинь түүхий эдгүй бол яах вэ. Түүхий эдээ импортоор авбал дахиад л аль нэгэн улсаас хараат болно. Тэгээд ч хойд хөрш маань бидэнд түүхий тос өгөх, эсэх нь бас асуудал. Өөр улс орноос авлаа гэхэд тээвэрлэлтийн үнэ нэмэгдээд өртөг нь хэд болох вэ гэх зэргээр хариулт шаардлагатай олон энгийн асуулт байна.
Нөгөө талаас энэ үйлдвэр евро стандартын шатахуун гаргах ёстой. Иргэд зонхилон хэрэглэдэг АИ-92, дизел түлш үйлдвэрлэж чадах уу. Үнийн хувьд өрсөлдөхүйц байх уу гэх мэтээр олон талаас нь харах учиртай. Эдийн засгийн аюулгүй байдлын хувьд үйлдвэртэй байх нь зөв. Гэхдээ үйлдвэр барих өртөг дэндүү өндөр байгаа учраас хяналтыг ч тэр хэмжээнд тавих ёстой. Үүнтэй холбоотойгоор Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооноос тогтоол баталж, жил бүр улсын төсвийн төслийг хэлэлцэхтэй хамт газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн төлөвлөгөөний биелэлтийг хянаж, хангалтгүй бол хариуцлага тооцохоор тусгасан. Үйлдвэрийг гурван жилийн дотор буюу 2028 оны нэгдүгээр улиралд ашиглалтад оруулах чиглэлийг Засгийн газарт өгч, нэмж нэг ч төгрөг зээлэхгүй гэсэн агуулга бүхий тогтоол баталсан юм. Ингэж хугацаа заасан, тодорхой зохицуулалт, үүрэг даалгавартай тогтоол өмнө нь батлаагүй юм билээ.
Нэг зүйлд улам бүр итгэлтэй болж байгаагаа энд хэлье
-Газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн түүхий эдийн нөөцийн тухайд тодруулахгүй юу. Таны удирдаж байсан Дорнод аймагт үндсэндээ манай улсын газрын тосны нийт олборлолтыг хийж байгаа шүү дээ.
-Энэ бол хамгийн хүнд асуудал. Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамны зүгээс “Петро Чайна Дачин Тамсаг” компанийнхантай хэлцэл хийж, олборлолтоо нэмэгдүүлэх хүсэлт тавьж буй тухайгаа хэлсэн. Гэхдээ бидний хүссэнээр тэд олборлолтоо нэмэгдүүлнэ гэдэгт итгэхгүй байна. Бид газрын тос олборлолтын үндэсний компани, аж ахуйн нэгж байгуулж, тэрбум хол давсан ам.долларын зээлээр барьсан үйлдвэрийнхээ ханган нийлүүлэлтийн найдвартай байдлыг хариуцах ёстой. Энэ үүргийг хувийн хэвшил үүрэхгүй шүү дээ. Иймд ирэх гурван жилд одоогийн нөөцөө нэмж илрүүлж баталгаажуулан, 2028 оны нэгдүгээр улирал гэхэд 1.5 сая тонн түүхий нефть олборлодог болох нь бидний хамгийн эхний зорилт. Өнгөрсөн хугацаанд 10 сая түүхий нефтийг манайхаас экспортлосон байна. 30 сая тонн нөөц үлдсэн гэж тооцож буй. Гэхдээ үүнийг бүрэн олборлох боломж бага. 60-70 орчим хувийг нь олборлож чадах, эсэх нь эргэлзээтэй. Эндээс харвал 10 гаруй сая тонныг олборлолоо гэхэд 10-20 жилийн нөөц гэсэн үг. Одоогоор батлагдсан нөөцийн хүрээнд хэлж байна шүү дээ. Тиймээс төр ханган нийлүүлэлтийн найдвартай сүлжээ үүсгэхгүй бол хувийн компани, тэр дундаа гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж үүнийг хийж чадахгүй. Олон улсад үүнийг яаж шийддэг вэ. Жишээ нь, Францын төрийн өмчит “Орано майнинг” компани Монголын Засгийн газартай хөрөнгө оруулалтын гэрээ хийлээ. Улсынхаа цөмийн станцуудын түлшний найдвартай байдлыг хангахын тулд хаа холын Монголд хөрөнгө оруулахдаа УИХ, Засгийн газраар нь шийдвэр гаргуулж байж баталгаатай болголоо шүү дээ.
Тэгвэл газрын тос боловсруулах үйлдвэрийг цаашдаа төр дангаараа хариуцах юм уу, эсвэл хувийн хэвшилтэй хамтрах юм уу гэдэг бодлогоо ойлгомжтой болгох ёстой.
Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамныханд яг энэ асуултыг тавихаар тодорхой стратегигүй байгаа учраас шүүмжлэлтэй хандаж байгаа юм. Цаг хугацаа биднийг хүлээхгүй учраас үүнийгээ яаралтай тодорхой болгох шаардлагатай. Нэг зүйлд улам бүр итгэлтэй болж байгаагаа энд хэлье. Дорнод аймагт олборлосон бүх тосыг экспортолсон бол өнөөдөр газрын тосны үйлдвэрийг барихаас өмнө түүхий нефтийн нөөцгүй болчихсон байхыг үгүйсгэхгүй. Хөрсөн дор байгаа тосыг хүн аваад явчихгүй учраас шинээр нөөц нээж илрүүлэн, олборлохдоо гол анхаарлаа хандуулах цаг хэдийн болсон. Үндэсний мэргэжилтнүүддээ одоо итгэхээс өөр аргагүй.
-Тэгвэл энэ оны төсөвт газрын тосны нөөц хайх, илрүүлэхэд төсөв тавьсан уу?
-Үндэсний геологийн алба гэж маш бага төсөвтэй байгууллага бий. Газрын тосны хайгуулын чиглэлээр төрийн зүгээс хийсэн зүйл асар бага, учир дутагдалтай. Батлагдсан төсвийн хүрээнд геологийн ерөнхий судалгаа л хийж байгаа.
УИХ-ын гишүүд сард таван сая төгрөгийн цалин авч байна
-Та Дорнод аймгийн Засаг даргаар гурван удаа томилогдож, тасралтгүй 10 шахам жил ажиллаж байгаад УИХ-ын гишүүнээр сонгогдлоо. Гүйцэтгэх засаглалын эрх мэдлийг хэрэгжүүлж, хууль тогтоогчдоос баталсан төсвийн хүрээнд ажилладаг байсан хүн одоо өөрөө улсын төсөв баталж байна. Ялгаа, заагийг нь хэр мэдэрч байна вэ?
-Томсгосон тойрог буюу бүсээс сонгогдсон учраас илүү олон иргэнийг төлөөлөн ажиллаж байна. Мэдээж УИХ-ын гишүүн, аймгийн Засаг даргын хооронд ажил, үүргийн олон ялгаа бий. Миний хувьд Засаг даргаар ажиллаж байхдаа ч газрын тосны нөөц ашигласны төлбөрийн 30 хувийг орон нутагт хуваарилах, жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих зээлийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх, бэлчээр хамгаалах, хөдөө аж ахуйн салбарыг хөгжүүлэх, уул уурхайн хөрөнгө оруулалтын гэрээ, эрх зүйн орчныг нь шинэчлэх гэх мэт тодорхой асуудлаар байр сууриа илэрхийлж ирсэн. УИХ-ын гишүүн болсноосоо хойш ч эдгээр асуудлын талаар ярьж, бодлого, шийдвэрт тусгуулахаар ажиллаж байгаа. Тухайлбал, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн 30-аас доошгүй хувийг орон нутагт нь хуваарилах ёстой гэдгийг цөөнгүй гишүүнд ойлгуулж, тайлбарлаж явна. Улмаар хэдхэн хоногийн өмнө Эдийн засгийн байнгын хорооноос тогтоол гаргаж, Засгийн газарт чиглэл өгсөн. Тодруулбал, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн 30-аас доошгүй хувийг олборлолт явуулж буй бүс нутаг, аймаг, суманд нь хуваарилах чиглэлээр холбогдох эрх зүйн орчин бүрдүүлэхээр шаардлагатай хуулийн төслийг нь боловсруулж, хаврын чуулганы эхэнд өргөн барихыг даалгаад байна. Эхэнд ярьсан жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэхтэй холбоотой асуудлаар ч ахиц, дэвшил гарна гэж найдаж буй. Энэ хоёр ажлыг уялдуулж, үр өгөөжтэй байлгахад анхаарах нь чухал.
Гэхдээ үүнийг УИХ-ын босго давуулж, хэлэлцүүлэн батлуулахын тулд ашиг сонирхлын асар том зөрчилтэй тулгарах юм билээ.
Хөдөө, орон нутгаас сонгогдсон гишүүдийн хувьд бэрхшээл, зовлонг нь сайн ойлгож, мэдэрч байгаа ч нийслэлээс сонгогдсон болон жагсаалтаар гишүүн болсон зарим хууль тогтоогч эл асуудлын талаар бүрэн ойлгож, судлаагүй байх талтай. Бид нэгдсэн ойлголттой болох нь чухал.
-Аймгийн Засаг дарга болон УИХ-ын гишүүний цалин хэр ялгаатай байна вэ?
-Засаг даргын цалин 2024 онд нэмэгдээд гурван сая гаруй төгрөг болсон. УИХ-ын гишүүний цалин таван сая гаруй төгрөг байна.
-Эрх ашгаа эрэмбэлж чадах, эсэх нь улстөрчдийн чанарыг таних гол шалгуур. Тиймээс ч УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хууль болон УИХ-ын гишүүний ёс зүйн дүрэмд ашиг сонирхол нь хөндөгдөх аливаа асуудлаар байр суурь илэрхийлэх, санал хураалтад оролцохоос татгалзах ёстой. Таны хувьд ямар салбарын асуудал ашиг сонирхолтой тань зөрчилдөх вэ. Тийм хэлэлцүүлэгт орохоос татгалзаж чадах уу?
-Чадна. Одоогоор тийм тохиолдол гараагүй байна.
Ямартай ч хамгийн их асуудал дагуулдаг, олон хүний ашиг сонирхол хөндөгддөг уул уурхай тэргүүтэй салбаруудад ямар ч эрх ашгийн зөрчил байхгүй.
Цаашдаа ямар нэгэн ашиг сонирхлын зөрчил гарахгүй гэдэгт итгэлтэй байна. Гарлаа гэхэд дэг, дүрмээ баримтлаад хэлэлцүүлэг, санал хураалтад оролцохгүй.
-УИХ-ын Тамгын газраас орон нутгаас сонгогдсон гишүүдэд орон сууцны дэмжлэг үзүүлж ирсэн. Та тийм дэмжлэг авсан уу, хүсэлтээ уламжилсан уу?
-Орон сууцтай болгоод өгөөч гэсэн хүсэлт тавиагүй. Сүүлд сонсох нь ээ, тэр журмыг нь хүчингүй болгосон юм шиг байна лээ. УИХ-ын гишүүд сард таван сая төгрөгийн цалин авч байна. Бас төрийн өндөр албан тушаалтны хувьд дипломат пасспорт эзэмшихэээс авхуулаад УИХ-ын гишүүдэд олон эрх, ямба, халдашгүй байдлыг хуулиар тогтоож өгсөн нь хангалттай.
-Өнгөрсөн сонгуулиар УИХ-ын гишүүнээр сонгогдоогүй хүмүүст 12 сарын хугацаанд гишүүний үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний тэтгэмж олгож, өөр бусад дэмжлэг үзүүлсэнд олон нийт ихээхэн дургүйцэж, шүүмжилсэн. Ер нь УИХ-ын гишүүн байсан хүн ийм хэмжээний тэтгэмж авах нь зөв үү?
-Төрийн өндөр албан тушаалтнууд бусдаас давуу эрх эдэлж болохгүй. Харин ч УИХ-ын гишүүний халдашгүй байдал, хууль тогтоох эрх мэдлээс бусдаар бага эрх эдлэх ёстой. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн байсан хүн 12 сарын цалинтай тэнцэх тэтгэмж авах нь буруу.
Дөрвөн жилийн турш сар бүр таван сая төгрөг буюу бусдаас өндөр цалин авчихаад бага цалинтай албан тушаалтнуудаас давуу эрх эдэлнэ гэдэг нь байж болшгүй хэрэг.
“Биеэ засаад гэрээ зас, гэрээ засаад төрөө зас” гэдэг. Биеэ, бас гэрээ засчихсан хүмүүс төрд сонгогдож, УИХ-ын гишүүнээр ажиллаж байгаа гэж ард түмэн ойлгож байгаа шүү дээ.
-Ярилцсанд баярлалаа.
.avif)
.avif)
