Монголын анхны мультимедиа агентлаг Mongoliapress.mn “Монтажгүй яриа” булангийнхаа ээлжит зочноор Нийслэл Улаанбаатар хотын авто замын түгжрэлийг бууруулах нэгдсэн төсөл хэрэгжүүлэх нэгжийн дарга У.Баатарыг урьж, Улаанбаатар хотод тулгамдаж буй гол асуудлын нэг түгжрэлийн шийдлийн талаар ярилцлаа.
Түгжрэл бууруулах төслүүдийг Улаанбаатар хот болон Засгийн газрын түвшинд нэгэн зэрэг гараанаас “хөдөлгөлөө”
-Нийслэлийн 1.8 сая иргэний аж амьдралд хамгийн гол нөлөөг үзүүлж байгаа түгжрэлийг бууруулах төслүүд бүгд таны “гарт” байна. Хувь хүн талаасаа улс төрийн албан тушаалын намтаргүй “танихгүй” хүн ирчихээд төслүүдээ зүтгүүлээд байна гэж харагдаж байна л даа?
-Миний хувьд бүтээн байгуулалтын чиглэлээр хувийн хэвшлийн салбарт 20 жил дагнан ажилласан. Ер нь төр, хувийн хэвшлийн аль ч байгууллагад зөвхөн дарга, удирдлагын амжилт яригдахгүй, амжилтанд багийн ажиллагаа хамгийн чухал байдаг. Өнөөдөр Улаанбаатар хотод түгжрэл гол тулгамдсан асуудал. Үүнийг шийдэх үндсэн нэгжийн ажлыг хүлээн авч, удирдаад одоо жил гаруй болж байна. Энэ хугацаанд багийн хамтын ажиллагаа ямар чухал болохыг дүгнэлээ. Бодлого тодорхойлохоос илүүтэй ажлыг гүйцэтгэх, хүлээлгэж өгөх, тэр явцад уялдаа холбоог хэрхэн хангах вэ гэдэг төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд ихээхэн чухал байна.
Тиймээс бид түгжрэлийг бууруулах цоо шинэ ажил, арга барилыг санаачлаад зогсохгүй хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн баг бүрдүүлж, мэргэжлийн багаараа нягт хамтран ажиллахыг урьтал зорилгоо болгосон. Өөрөөр хэлбэл, бодлого судалдаг нь тусдаа байя. Харин чадварлаг багаар хууль журамд нийцүүлж, төслүүдийг мэргэжлийн түвшинд амжилттай хэрэгжүүлэх бүтэц байх хэрэгтэй. Тэр нь Улаанбаатар хотын авто замын түгжрэлийг бууруулах нэгдсэн төсөл хэрэгжүүлэх нэгж юм.
Бид Улаанбаатар хот төдийгүй Монгол Улсын хэмжээнд мега төслүүдийг хэрэгжүүлнэ гэдэг утгаараа олон улсын төслийн менежментийн арга барил, зарчмаар ажиллаж байна. Энэ утгаараа чамлахааргүй үр дүнг ч үзүүлж байна. Төслүүдийг эхлэлээс төгсгөл хүртэл нь хэрэгжүүлж дуусгах, төслүүдийн хугацаанаас илүү чанарт анхаарч ажиллах нь манай баг, хамт олны итгэл үнэмшил, чин зорилго юм.
-Өнгөрсөн хугацаанд томоохон төслүүд цуцлагдсан, хойшилсон нь ихэнхдээ улстөржилттэй холбоотой. Таны хувьд өнгөрсөн жил гаруйн хугацаанд улс төрийн шийдвэрийг хэр их мэдэрсэн бэ. Нөгөө талаас том төслүүд дээр улс төрийн дэмжлэг хангалттай хэмжээнд байгаа юу?
-Өнгөрсөн 2024 он сонгуулийн жил байсантай холбоотойгоор нийслэлийн түгжрэлийг бууруулах чиглэлээр хэрэгжүүлж буй томоохон төслүүдийг эхлүүлж, хэрэгжүүлэх зарим шийдвэрийг улс төртэй холбож ойлгосон байхыг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ эдгээр ажлууд бол олон жил яригдсан суурь асуудлуудыг шийдвэрлэх хамгийн боломжит гарц, гаргалгааны хүрээнд хийгдэж байгаа. Ганц өнөөдөр асуудлыг гаргаж ирж яриагүй. Харин нэг онцлогтой. Энэ жилээс үр дүнг хүлээж болно. Дүүжин замын тээвэр, метро, трамвай, төмөр замын доогуур нүхэн гарц барих төслүүд, тусгай замын автобус (BRT) гээд авто замын түгжрэлийг бууруулах томоохон төслүүдийг Улаанбаатар хот болон Засгийн газрын түвшинд нэгэн зэрэг гараанаас “хөдөлгөж” байна. Мэдээж төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд инженер техникийн мэргэжилтнүүдийн туршлага, ур чадвар, техникийн шийдэл ихэд чухал.
Таны асууснаар, төслүүдийн урагшилж буй шалтгааныг улс төрийн дэмжлэг гэж харъя л даа. Тэгвэл Засгийн газрын түвшинд 2025 оныг Улаанбаатар хотын бүтээн байгуулалтын жил болгож зарласан нь түгжрэлийг бууруулах төслүүдийн нэг нь ч ухрахгүй хэрэгжинэ гэдэг итгэл найдвар төрж байгаа.
Ажлыг зоригтой нь эхлүүлж, сэтгэлтэй нь үргэлжлүүлж, хариуцлагатай нь дуусгадаг гэдэг. Энэ л зарчмаар бид ажиллахыг хичээж байна.
Томоохон төслүүд хэрэгжсэнээр инженерингийн потенциал, чадамж сайжирч, олон залуус чадавхжиж гарч ирдэг
-Та мэргэжлийн багийг нэлээд чухалчиллаа. Төслийн нэгжийн өмнөх баг хамт олны талаар болон таныг ажлаа авснаас хойш баг хамт олны уур амьсгал, ажлын бүтээмж ямар байгаа вэ. Олон улсын төслийг хэрэгжүүлэхэд хүний нөөцдөө хэрхэн анхаарах вэ?
-Төрийн байгууллагад хэвшсэн нэг сөрөг хандлага бий. Удирдлага шинэчлэгдэж ажлаа авангуут “Жолооч, туслахаа солих уу” гэдэг. Халж солихоос илүүтэй ажлаа мэддэг хүмүүсээ авч үлдэх нь зүйтэй шүү дээ.
Миний зарчим бол ажлаас чөлөөлөхөөс урьтаж туршлага, мэдлэгийг нь харахыг илүүд үздэг.
Манай төслийн нэгжийн хувьд намайг анх ажил авахад мэргэжлийн 2-3 инженертэй, хүн хүч цөөн байсан бол өнөөдөр 40 гаруй инженер, 80 гаруй бүтэц орон тоотой боллоо. Өмнөх удирдлага, багийн ажлаас суралцахаа суралцаж, шинэчлэхээ шинэчиллээ. Нэг жилийн хугацаанд манай төслүүдийн заримынх нь үнэлэмж 100 хувиас илүү гүйцэтгэлтэй ч гарсан. Олон улсын компаниудтай мэргэжлийн түвшинд харилцаж ажиллахын тулд гадаад, дотоодод сурч ажилласан туршлагатай мэргэжлийн экспертүүдийг шилж сонгон ажиллуулж байна. Мөн төслүүдэд зориулсан боловсон хүчинг шат дараатай бэлтгэнэ. Энэ хүрээнд Улаанбаатар метроны төслийн инженер, техникийн ажилтнуудыг бэлтгэх зорилгоор БНСУ-ын “Халла” их сургуультай хамтран ажиллаж байна.
Аливаа улс оронд томоохон төслүүд хэрэгжсэнээр тухайн орны инженерингийн потенциал, чадамж сайжирдаг. Төслийг дагаж шинэ технологи, чадварлаг мэргэжилтнүүд орж ирнэ. Тэндээс олон залуус чадавхжиж гарч ирдэг. Энэ бол ямар ч мөнгөөр үнэлэх боломжгүй оюуны үнэ цэн, нөхөшгүй хөрөнгө оруулалт юм.
Яг үүнтэй адил метро болон бусад төслийн инженерингийн цар хүрээг тэлэх, нэр хүндээ өсгөх, мэргэшсэн чадварлаг боловсон хүчинтэй болгох хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг бий болгож байна.
Мөн техникийн салбарт шинэ стандартуудыг нутагшуулахаас гадна дараагийн цоо шинэ үе бэлтгэгдэнэ. Жишээлбэл, метроны эхний шугамыг олон улсын зөвлөх багтай хамтраад барьчих юм бол дараа дараагийн ажлуудыг болон ижил төстэй томоохон төслүүдийг монголчууд өөрсдөө дагнан хийх боломжтой болно. Энэ чадварууд бол юугаар ч орлуулшгүй оюуны хөрөнгө оруулалт болж, цаашлаад олон боломжийг нээж өгөх үүд хаалга болох юм.
Авто замын түгжрэлийг бууруулах төслүүдийн уялдаа холбоог метро төсөл хангаж, хот төлөвлөлтөд шинэ соёл, стандартыг бий болгоно
-Мэдээж олон улсын хэмжээний томоохон төслүүдээс үлдэх өв нь их байх болов уу. Гэхдээ түгжрэлийг яаралтай шийдэхгүй л бол нийслэлчүүд гэр бүлдээ зарцуулах цаг зав, эдийн засаг гээд маш олон боломжоо алдаж байна. Автомашины татвар хураамжийг 3-5 дахин нэмж, хөдөөнөөс ирсэн хүмүүсээс өдөрт 5000 төгрөгийн хураамж авч байгаа. Хотын төвийн бүсийг төлбөртэй болгох саналыг ч оруулж ирлээ. Энэ бүх шийдвэрийг та зөв гэж харж байгаа юу?
-Авто замын түгжрэл зөвхөн Монголд тулгамдсан асуудал биш, хүн ам өсөн нэмэгдэж, төвлөрөл үүсч байгаа бүхий л улс оронд асуудал болон хөндөгдөж байна. Улс орнууд захиргааны аргаар, эдийн засаг, техник инженерчлэлийн гээд олон арга хэлбэрээр түгжрэлийг шийдвэрлэж байна. Улаанбаатар хотын хувьд ч түгжрэлийг бууруулж, төвлөрлийг задлах бүхий л шийдлийг гаргаж байна. Тухайлбал, захиргааны шийдвэрийг үе шаттай хэрэгжүүлж ирсний нэг нь дугаарын хязгаарлалт. Улаанбаатар хотын өнөөгийн нөхцөл байдлыг хурдтай өөрчлөхийн тулд захиргааны арга хэмжээ авах зайлшгүй шаардлагатай.
2022 оны судалгаагаар Улаанбаатар хотын нэг хүн жилд 2.4 сая төгрөгийг, айл өрх 10 сая төгрөгийг алдагдсан боломжийн өртөгт “урсгаж” байна. Үүнд, нийслэлийн бүх иргэн өртөж байгаа гэсэн үг. Нэг ёсондоо эмнэлгээр бол сэхээнд байх түвшинд хүрсэн түгжрэлийн асуудлыг бага багаар сайжруулахын тулд зарим нэг захиргаадалтын арга хэмжээ авах, хариуцлагын хөшүүрэг гаргаж ирэхээс өөр аргагүй. Цаашид мэдээж авто машины түгжрэл буурахаар захиргаадалтын арга хэмжээ гэхээс илүү уян хатан бодлогоор зохицуулах шаардлага гарна.
Тодорхой тайлбарлавал, Улаанбаатар хот анхнаасаа автомашинд биш нийтийн тээвэрт зориулж төлөвлөсөн хот. Анх 500-хан мянган хүн амд зориулж дэд бүтцийн зураг шийдэлтэй төлөвлөсөн хотыг шууд 2 сая гаруй хүнд зориулаад өөрчлөх боломжгүй шүү дээ. Тиймээс нийтийн тээврийг илүү төрөлжүүлж, сонголттой болгох хүрээнд тойрог хурдны замын сүлжээг бий болгохоор төлөвлөсөн. Үр дүнд нь автомашинаар, эсвэл дугуйгаа чөлөөтэй унадаг, мөн нийтийн тээврээрээ ч зорчих боломжтой болно хэмээн төлөвлөж томоохон төслүүдийг зэрэг эхлүүлж байгаа юм. Мөн түгжрэлийг бууруулахын тулд хотыг задлах, дэд төвүүдийг олноор бий болгох, 20 минутын дотор бүх үйлчилгээг нэг дороос авах бодлого хэрэгжүүлж байна.
Бусад улс орны жишгийг харахад хотынхоо түгжрэлийг бууруулахад иргэд, олон нийт нь өөрсдөө гар бие оролцож, дэмждэг. Зарим тохиолдолд автомашинаа үлдээгээд нийтийн тээврээр зорчихоос эхлээд замын хөдөлгөөнд дүрмээ баримталж, соёлтой зорчих гээд хүн нэг бүрийн оролцоо чухлаар нөлөөлдөг. Бидэнд энэ соёл, хэвшил дутагдаж байна. Дахин хэлье. Хотын соёл иргэдээсээ эхэлдэг. Тиймээс түгжрэлийг бууруулах төслүүдийн эрсдэлийг даван туулахын тулд мэргэжлийн баг ажиллахаас гадна олон нийтийн оролцоо, дэмжлэг хэрэгтэй байна.
Францын компанитай хамтрахаар төлөвлөж байгаа учир хурдлуулъя, яаравчилъя гэж шахсан ч хүслээр болохгүй
-Түгжрэл бууруулах төслүүд олон жилийн өмнөөс яригдаж, зарим нь эхэлсэн ч яг хэрэгжиж дуусаад ашиглалтад орсон нь алга. Метроны суурь судалгааг хийснээс хойш 40 гаруй жил болж байна. Тиймээс иргэд итгэл алдарсан байх л даа. Танай нэгжийн хариуцаж байгаа төслүүдээс ойрын хугацаанд аль нь ашиглалтад орох, ач холбогдлоор нь хэрхэн эрэмбэлсэн бэ?
-Хотын түгжрэлийг бууруулах төслүүдийн уялдаа холбоог хангаж, хот төлөвлөлтөд шинэ соёл бий болгоход Улаанбаатар метро төсөл чухал үүрэгтэй. Анхлан хэрэгжиж эхэлсэн төслүүдийн нэг бол метро. Метроны төсөлтэй хамт хотын стандарт хөндөгдөнө. Энгийнээр хэлэхэд, хот бол томоохон хэмжээний СӨХ. Хотод амьдарч байгаа бүх хүний аюулгүй байдлыг хангаж, чанартай үйлчилгээ үзүүлэх үүрэг нь бидэнд бий. Жишээлбэл, метротой боллоо гэхэд ТҮЦ-ийг газар доорх буудлуудад байршуулахтай холбоотойгоор эрүүл аюулгүй байдлын стандарт яригдана. Үүний цаана эрүүл ахуйн стандартад нийцсэн ажлын байр, чанартай бараа бүтээгдэхүүний худалдаа хөндөгдөнө. Товчхондоо, төвлөрөл хэрэглээг уялдуулна гэсэн үг.
Метро бол эдийн засаг талаасаа ашигтай төсөл биш. Харин нийгэм, амьдралын чанар, хот төлөвлөлтөд үзүүлэх нөлөөллөөрөө асар өндөр өгөөжтэй. Байгаль орчинд ээлтэй. Тиймээс монголд метро хэрэгтэй гэдгийг хүн бүхэн ойлгож байгаа. Олон нийтийн зүгээс эсэргүүцэл гэхээс илүү эргэлзэх хандлага их байна. Угтаа бол метротой болчих юмсан гэсэн хүлээлт хүн болгонд байгааг олон нийтээс авсан судалгаа, санал асуулгаас харсан. Бидний зүгээс мэдээллийг маш сайн нээлттэй өгөөд явчихвал олон нийтийн эргэлзээг бууруулах боломж байна. Бид олон нийтийн шүүмжлэлийг эсэргүүцэж болохгүй. Харин ч шүүмжлэлийг хүлээн авч, ажлаа сайжруулах боломжтой гэж харж байна.
Түгжрэл бууруулах төслүүдийг гардан хариуцаж ажиллаж байгаагийн хувьд өдөр бүр, цаг минут тутамд гарц шийдэл хайж, төслүүдийг хэрэгжүүлнэ, хүлээлгэж өгнө гэсэн итгэл үнэмшилтэйгээр ажиллаж байгааг дахин хэлье. Энэ төслүүд хэрэгжих бүрэн боломжтой..
Бидний тооцоолсноор дүүжин замын тээврийн төсөл хамгийн эхэнд ашиглалтад орно. Гол төслүүд Монголд цоо шинээр нэвтэрч байгаа учраас норм дүрэм, стандартаас эхлээд хугацаа шаардаж, бэлтгэл ажлуудыг хангахад маш их цаг зарцуулж байна. Уг төслийн техник, тоног төхөөрөмжүүд үйлдвэрлэгдээд эхнээсээ Улаанбаатарт ирсэн. Энэ жил бүтээн байгуулалтын ажлыг дуусгаж, туршилтын ажлаа жигдлээд, ирэх оны нэг, хоёрдугаар улиралд ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна. Бидний зүгээс Францын компанитай хамтрахаар төлөвлөж байгаа учир хурдлуулъя, яаравчилъя гэж шахсан ч хүслээр болохгүй. Системийн найдвартай байдлыг хангах ёстой учраас хугацаа гэхээс илүү чанар буюу хамгийн эхэнд техникийн шийдлээ л харна. Мөн хөнгөн галт тэрэг буюу Трамвай төслийн ТЭЗҮ хийгдэж байна. Энэ жил гүйцэтгэгчийг шалгаруулна гэсэн төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.
-Том төслүүд газар чөлөөлөлт, хөрөнгө мөнгөний асуудлаас болж удааширдаг зовлон бий. Метро гэхэд газар доогуур шугам сүлжээтэй давхцахаас эхлээд эрсдэл ихтэй гэдгийг мэргэжилтнүүд хэлж байсан?
-Газар чөлөөлөлтийн тухайд аж ахуйн нэгж, иргэд бүтээн байгуулалтыг дэмжиж, өөрийн эрх ашгийг бодохоос илүү нийтийн эрх ашгийг бодолцож байгаа нь анзаарагдсан. Газар, дэд бүтцийг чөлөөлөхөд их хэмжээний зардалтай. Зарим төсөлд өртгөөс давсан дүнтэй газар чөлөөлөлт ч бий. Тиймээс аль нь илүү үр нөлөөтэй вэ гэдэг талаас нь төслүүдээ эрэмбэлсэн. Улаанбаатар Метро төслийн хувьд 100 хувь газар доогуур 25-30 метрийн гүнд барих учир газар чөлөөлөлт, бусад нөлөөллийг 80-90 хувь бууруулсан гэж хэлж болно. Улаанбаатар Метроны шугам нь дулааны шугам сүлжээтэй давхцахгүй баригдах төлөвлөлттэй. Өртөөн дээр мэргэжлийн инженерүүд шийдлийг гаргаад явж байна.
.avif)
.avif)
