Цахим хөгжил, харилцаа холбооны дэд сайд асан Б.Болор-Эрдэнэтэй ярилцлаа. Тэрээр Их Британид ажиллаж амьдарч байгаад хэдхэн хоногийн өмнө эх орондоо ирж “AI Academy Asia” академиа албан ёсоор нээгээд байгаа юм.
-Улс төрөөс холдоод удаж байна. Ер нь би чинь олон улсын карьер хөөж байгаа хүн шүү дээ-
-Таныг Монголд ирээд удаагүй гэж сонссон. Ер нь ажлаа өгч улс төрөөс холдсоноос хойш ямар ажил амжуулав. АНУ-д суурин байв уу?
-Монгол дахь ажлаа өгчихөөд Оксфордын их сургуульд хиймэл оюун ухааны судлаачаар ажилласан маань өнөөдөр эх орондоо нээлтээ хийж байгаа AI Academy Asia -гийн суурь болсон гэж хэлж болно. Одоогоор SpaceX компанид стратегийн харилцаа хариуцан ажиллаж байна.
-Сонгуулийн үеэр таныг УИХ-д нэр дэвших таамаг мэдээлэл нэлээн гарсан л даа. Улс төрд эргэж ирэх сонирхол байгаа юу?
-Улс төрөөс холдоод удаж байна. Ер нь би чинь олон улсын карьер хөөж байгаа хүн шүү дээ. Манай AI Academy Asia-д бол олон улсын төсөл бөгөөд хамтран үүсгэн байгуулагчид маань гадаадын хиймэл оюуны экспертүүд байгаа.
Бид олон улсын байгууллага, хувийн хэвшил, судалгааны болон технологийн байгууллагатай хамтран ажилладаг. Монгол дахь төслийн хувьд төрийн ямар нэгэн оролцоо байхгүй, дэмжлэг байхгүй. Бидний хувьд Монголынхоо залууст хиймэл оюун ухааны боловсрол олгож, дэлхийд танигдсан мэргэжилтэн, инженерүүд болоход нь туслая л гэж шийдсэн. Хиймэл оюун ухааныг ёс зүйтэй ашиглаж чадсанаар манай улсын бүтээмж нэмэгдэж, эдийн засагт эерэгээр нөлөөлнө гэдэгт эргэлзэхгүй байна.
-“AI Academy Asia” GirlsCode хөтөлбөрөөс үүсгэн байгуулагдсан-
-Дэлхий нийтээр хиймэл оюун ухааныг ярьж, технологийн дэвшлийг ашиглан хөгжлөө хурдасгаж байна. Ер нь AI-г энгийнээр хэрхэн ойлгож хүлээж авах ёстой вэ?
-Хиймэл оюуны эцсийн зорилго бол хүний тархи шиг оюун ухааныг бэлтгэх юм. Дэлхий дээр байгаа өнөөгийн хиймэл оюун ухаан бол өөрөө суралцаад явдаг нь онцлог. Өөрөөр хэлбэл, өөрийгөө хүний тархинаас хэдэн мянга дахин хурдтай сургаж чаддаг моделиудыг бэлтгэж байгаа гэсэн үг.
Сүүлд ChatGpt, Deepseek гэсэн хиймэл оюун ухааныг гаргаж ирлээ. Энэ бол ерөөсөө л дэлхий даяар бий болсон бүхий л онлайн датаг боловсруулж өгч байгаа уураг тархи гэж хэлж болно. Хиймэл оюун ухаан олон төрөл бөгөөд өөр өөрийн онцлогтой. Өнөө цаг үед хиймэл оюун ухаан аль хэдийнэ өөрийгөө яаж сургасныг хүмүүс ойлгохоо больчихсон. Тэгтлээ хөгжлөөрөө хол тасарсан байна.
Крипто, блокчейн ч юм уу нэг хэсэг гарч ирээд алга болж байна. Харин хиймэл оюун ухаан тэгэх боломжгүй. Ирээдүйг хиймэл оюун ухаангүйгээр төсөөлөх боломжгүй. Дэлхийн дараагийн геополитикийн нөхцөл байдалд хиймэл оюун ухаан маш их нөлөөлнө гэж үзэж байна.
-AI Academy Asia яаж “төрсөн” яагаад эхлэх болов?
-Олон улсын хэмжээний энэ том ажил маань хэдэн охидын хүчээр л эхэлсэн. Анх GirlsCode охидын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ одоогийнх шиг мундаг үр дүн үзүүлнэ гэж төсөөлөөгүй.
Гэтэл бидний төсөөлснөөс илүү амжилтыг гаргаж, бидэнд маш их урам өгсөн. Нөгөө талдаа боловсролд, хүүхдүүдэд хөрөнгө оруулах, тэгш боломжоор хангахад ямар мундаг үр дүн гарч болохыг харсан.
Манай төслөөс олон улсын код бичих тэмцээнд түрүүлсэн охин байна. Дэлхийн томоохон сургууль ч явсан охид байна. Хамгийн энгийн жишээ дурдахад, манай GirlsCode хөтөлбөрийн охид ядаж л аймгийнхаа Засаг даргын тамгын газрын вэйб сайтыг хийгээд өгч байна. Үүнээс харахад монголынхоо хүүхэд залууст технологийн боловсролын хөрөнгө оруулалтыг хийх нь маш үр дүнтэй юм байна гэж урам авсан.
Дэлхийн хэмжээнд ашиглагдаж байгаа хиймэл оюун ухааны хөтөлбөрийг аль болох богино хугацаанд эх орондоо нутагшуулж, Монгол залуусаа сургах, цаашдаа Монгол Улсын бүтээмжийг нэмэгдүүлэхийг урт хугацаандаа зорьж байна. Түгжрэл, утаанаас эхлээд манай улсын өнөөгийн нөхцөл байдлыг харахад энэ бүх бэрхшээлээс гарах гарц шийдэл бол яах аргагүй бүтээмж, хиймэл оюун ухаан юм. Бидний гол үнэ цэн бол хиймэл оюун ухааныг ашиглан боловсролын үйлчилгээг хүртээмжтэй болгох юм. Өнөөдөр хот, хөдөөгийн сургуулиас гадна тэр дотроо хотын зах хэсэг, баг сум дээр харилцан адилгүй тэгш бус байдал үүссэн. Харин хиймэл оюун ухаан ашиглаж буй хүнийхээ хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн боловсролыг олгох боломжтой. Өөрөөр хэлбэл, оюутан сурагчдад илүү шинжлэх ухааны талын хиймэл оюунд суурилсан мэдлэгийг олгох бол компаниудын хувьд өдөр тутмын ажлыг автоматжуулах, бүтээмжийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн сургалтуудыг санал болгож байна.
Мөн бид эхнээсээ онлайн платформоор дамжуулаад үндэсний хиймэл оюун ухааны контентыг түгээх буюу анхнаас нь ёс зүйтэй хиймэл оюун ухааныг суулгахыг хичээж ажиллаж байна.
Технологийн энэ эрин үед хиймэл оюун ашиглан Монгол залуусын бүтээмжийг 10 дахин сайжруулах зорилгоор Монголын болон гадаадын хиймэл оюуны томоохон судлаачид, багш нар хамтран хөтөлбөр боловсруулж байна.
- Нэн тэргүүнд Монгол залуус, үндэсний компаниудаа чадавхижуулах амбицтай байна-
-Хиймэл оюун ухааныг Монголд нутагшуулснаар эхний ээлжинд ямар үр дүн гарах вэ. Газар нутаг, хүн амын онцлог талаасаа давуу сул тал бий юу?
- Хэдхэн хоногийн өмнө Давост эдийн засгийн чуулган болоход бүх салбар хэлэлцүүлэг хиймэл оюун ухаан ярилаа. Ирээдүй хаашаа явж байгааг яг нарийн хэлж мэдэхгүй ч ирээдүйд хиймэл оюун ухаан зайлшгүй байна гэдэг нь ойлгомжтой болсон. Үүнийг дэлхий нийтээрээ ярьж хүлээн зөвшөөрсөн. 2030 он гэхэд дэлхий дээр байгаа ажлын байрны 22% нь хиймэл оюун ухааны нөлөөнд өртөнө. Гэтэл нөгөө талд хиймэл оюун ухаанд ажлаа алдана гэхээс илүү хиймэл оюуныг ашиглаж чаддаг хүнд орон зайгаа булаалгана гэхээс айж байна. Тиймээс монголчууд хиймэл оюун ухааныг аль болох хурдан сурч, ур чадвараа дараагийн түвшинд гаргах хэрэгтэй. Монгол Улсын IT салбарыг харахад дэлхийн хөгжлөөс 10-15 жилээр хоцорч явна гэж үздэг. Харин хиймэл оюун ухааныг ашигласнаар энэ хоцрогдлыг маш богино хугацаанд арилгах боломжтой..
Манай улс хүн ам цөөн, ажлын бүтээмж багатай. Гэхдээ ажлын бүтээмж хувь хүнээс шалтгаалахаас илүүтэйгээр нийгэмтэй холбоотой. Жишээ нь өдөрт 3-4 цаг түгжрээд бүтээмжтэй байх хэцүү. Мөн монголчуудын сошиал медиа хэрэглээ бусад орноос өндөр. Ийм онцлогтой нөхцөлд хиймэл оюун ухааныг ашиглаж ажлын бүтээмжээ сайжруулах л хамгийн зөв шийдэл болж байна. Яагаад заавал ашиглах ёстой вэ гэвэл хиймэл оюун ухаан хүнийг арав үржүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний ажлын бүтээмжийг бий болгодог гэж зүйрлэдэг. Өөрөөр хэлбэл, арван цагт хийдэг ажлыг нэг цагт хийх боломжтой гэсэн үг. Ийм л бүтээмжийг бий болгож байгааг олон улсад онцолж, дэлхий даяар хиймэл оюун ухаан хэрэглэхийг чухалчилж байна. Яг энэ цаг үед бид хиймэл оюун ухааныг сурч бүтээмжээ нэмэгдүүлж чадахгүй бол хөгжлөөс улам л хоцрох аюултай. Харин аль болох богино хугацаанд сурч ашиглаж чадвал технологийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэх, нийтээрээ хурдан хөгжих боломжтой.
-AI академи ямар “модель”-тай байх вэ. Ашгийн бус байдлаар ажиллах талаар та нээлтэн дээр дурдсан шүү дээ?
-Хиймэл оюун ухаан бол харьцангуй шинэ технологи, шинжлэх ухаан учраас дэлхийн топ сургуулиуд, олон улсын байгууллагуудын чадварыг Монголд суулгахаар ажиллаж байна. Бид Кембриджийн их сургуультай хамтарч өсвөр үеийнхэн, насанд хүрэгчид болон компаниудад сургалт хийж байна. Олсон орлогоороо ашгийн бус төслүүдийг санхүүжүүлнэ. Сургалтын төлбөрийн тодорхой хувь нь хотын захын хороолол, хөдөө орон нутаг руу чиглэсэн боловсролд зарцуулагдана.
Охидын код хөтөлбөр хэрэгжээд тав дахь жил рүүгээ орж байна. Энэ хугацааны туршлагаас харахад санхүүжилт босгох хамгийн хүндрэлтэй байдаг. Тиймээс AI Academy Asia-ийн үйл ажиллагаанаас олсон орлогоосоо охидын код хөтөлбөрөө санхүүжүүлэх төлөвлөгөөтэй байна.
Бид анхны хөтөлбөрөө НҮБ, Кембриджийн их сургуультай хамтарч хийж байгаа нь их азтай хэрэг. Нөгөө талаасаа өндөр үүрэг хариуцлага. Мөн олон улсын технологийн салбарын хамгийн том байгууллага болох Дэлхийн цахилгаан холбооны байгууллагатай сая Давосын чуулганы үеэр хамтарч ажиллахаар боллоо. Дэлхийн хиймэл оюуны чадварыг суулгах томоохон хөтөлбөрт 30 компани хамрагдахаар болсны нэг нь манай AI Academy Asia бөгөөд бид Meta, Amazon, Microsoft, Google-тэй зэрэгцээд албан ёсоор хамтарч ажиллах боллооо.
Мөн түүнчлэн нийгмийн гарал үүсэл, боловсролын түвшин хамаарахгүйгээр хиймэл оюун ухааныг хүн бүр сураасай гэдэг үүднээс UNICEF-тэй хамтраад онлайн платформыг бий болгож байна.
Монголын хувьд хүн ам цөөтэй, залуус ихтэй, оюуны потенциал өндөр ард түмэн учраас хиймэл оюуныг нутагшуулж чадвал өөрчлөлтийг маш хурдан авчирч чадна гэдэгт итгэлтэй байна. Тиймээс хамгийн эхэнд монгол залуус, үндэсний компаниудаа чадавхижуулах амбицтай байна.
Урт хугацаандаа олон улсын зах зээл дээр гарна. Жишээлбэл, манай хамгийн анхны байгууллагын сургалтын захиалга Нидерландаас ирлээ. Бид Хятад, Узбекстан, Казахстан, Индонез, Сингапурт хамтрагчтай. Тиймээс зөвхөн Монголд хэрэгжих төсөл биш. Цаашдаа Монголоос Ази руу тэлнэ.
-Цаашид академиа удирдаад Монголдоо суурин байх уу.
-Одоохондоо гадны компанид ажиллаж байна. Олон улсын болон дотоодын баг маань мундаг залуучууд учраас надтай надгүй үйл ажиллагаа явна. Санаа зовохгүй байна. Монголдоо ирж очин ажиллах байх.
.avif)
.avif)
