-Олон улсын стандартад нийцсэн дата төв, хиймэл оюун ухааны лаборатори байгуулахад эрчим хүчний асуудал тулгамдаж байна-
Монгол Улс цахим үндэстэн болох амбиц, түүнтэй холбоотой бодлого, хэрэгжилтийг Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам зангидаж байгаа. Тэгвэл 2025 онд манай улс хэрхэн дэлхий нийттэй хөл нийлүүлэх, 5G, хиймэл оюун ухаан, сансрын технологи, блокчейн бүхий дижитал шилжилт хийх. Эцсийн үр дүнд нь технологийг экспортлогч, эдийн засгаа тэлэх талаар цахим салбарын сайд Ц.Баатархүү танилцууллаа. Тэрбээр “Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй “Цахим үндэстэн” хөтөлбөрийг орон даяар амжилттай, богино хугацаанд цахим шилжилтийг улс орныхоо өнцөг булан бүр жигд хэрэгжүүлэх суурь дэд бүтцийг бүрдүүлнэ. Амжилтаа ахиулж “Цахим үндэстэн” баримтлах чиглэлийн 2 дахь үе шатанд (2025 -2027) дижитал шилжилтийг бүх салбарт эрчимжүүлэх зорилт тавьж байна. Үндэсний цахим шуудангийн харилцааг хэвшүүлж, тоон гарын үсгийн хэрэглээг 10 дахин нэмэгдүүлнэ. Хиймэл дагуулын бодлого, зохицуулалтыг тодорхойлж, сансрын эдийн засгийн суурийг тавина.
2025 онд ногоон буюу сэргээгдэх, хэмнэлттэй, найдвартай ажиллагааны хувьд олон улсын “TIER 4” түвшинг хангах дата төвийг байгуулж, төрийн хэмжээнд хэрэглэж буй цахим технологи, програм түүний өгөгдлийн санг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байршуулах нь цахим шилжилт, технологийн дэвшлийг дэмжихээс гадна үндэсний аюулгүй байдлын ач холбогдолтой.
Монгол Улсыг бүрэн хамрах, өндөр найдвартай харилцаа холбооны хиймэл дагуулын суурь сүлжээтэй болно. Төрийн үйл ажиллагааны дижитал шилжилтийг эрчимжүүлж, E-Mongolia платформд AI агент нэвтрүүлнэ. Дроны нислэгийн туршилтын олон улсын бүс , операторын сургалтын төвийг байгуулж , мэргэшүүлэх тогтолцоог бий болгоно. Монгол Улсын дижитал дэд бүтцийг сайжруулж, дижитал хуваагдлыг арилгаж, эдийн засгийн болон дижитал эдийн засгийн өсөлтийг дэмжин, үндэсний аюулгүй байдлын тогтолцоог улам бэхжүүлэх боломжтой. Энэ бүхнийг хийхэд эрчим хүчний хүндрэл бий. Тиймээс эрчим хүчний реформ хамгийн чухал” гэдгийг онцолсон юм.
1.5G ХЭРЭГЛЭЭГ ЭХЛҮҮЛЖ, 330 СУМ 10 ДАХИН ХУРДАН ИНТЕРНЭТ ХЭРЭГЛЭНЭ
Дэлхийн улс орнууд 2019 оноос 5G технологийг нэвтрүүлж эхэлсэн. Өнөөдрийн байдлаар 127 улсад 344 үүрэн холбооны оператор компани 3GPP стандартад нийцсэн 5G сүлжээ нэвтрүүлсэн байна. 2030 он гэхэд 5G сүлжээний дэлхийн холболт 6.3 тэрбумд хүрч, нийт мобайл холболтын 67 хувьтай тэнцэх төлөвтэй байна.
Монгол Улс 2021 онд хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэн, холбогдох туршилтуудаа хийсэн. 2025 онд Үндэсний радио давтамжийн хуваарилалтын хүснэгтийг шинэчлэн баталсан бөгөөд тус онд 5G технологийг нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна.
5G технологийг нэвтрүүлснээр:
-Хоцрогдол багатай их өгөгдөл дамжуулах, солилцох боломжтой
-Эд зүйлсийн интернэт (IoТ)-ийг холбох, ухаалаг системүүдийг салбар бүрт бий болгох, ашиглана
-2030 он гэхэд 5G технологи нь дэлхийн эдийн засагт 2.1 их наяд ам.долларын өсөлт үзүүлж, ДНБ-ийг дунджаар 1.7 хувиар өсгөнө
Сумдын интернэтийг 10 дахин нэмэгдүүлнэ. Өнөөдрийн байдлаар 325 сум 52,480 км шилэн кабель 1Гбит/сек дахин дамжуулах сүлжээний багтаамжтай байна. Үүнийг бид 2025 онд 10Гбит/сек болгохоор ажиллаж байна.
Сумдын интернэтийг 10 дахин нэмэгдүүлснээр:
Internet Protocol(Сумдын оршин суугчид Улаанбаатар хот, аймаг суурин газруудын адилаар IPTV гэх мэт интернэтийн хурд, багтаамж шаардсан үйлчилгээнүүдийг авах, 5G гэх мэт шинэ технологи)-д суурилсан үйлчилгээнүүдийг сумдад оруулах боломж бүрдэнэ.
2.ХИЙМЭЛ ОЮУНД СУУРИЛСАН TIER IV АНГИЛЛЫН НОГООН ДАТА ТӨВ ТӨСЛИЙГ ЭХЛҮҮЛНЭ
Үндэсний дата төвийн ашиглалт 95 хувь, цахилгаан ашиглалт 65 хувь, хиймэл оюунд суурилсан сервер байршуулах боломж 5 ширхэг байна. Харин Дархан-Уул аймагт байрлаж буй нөөц төвийн ашиглалт 20 хувь, цахилгаан ашиглалт 34 хувь, хиймэл оюунд суурилсан сервер байршуулах боломж нь 15 ширхэг байна.
Дэлхий дээр ашиглагдаж буй өгөгдлийн хэмжээ
• 2010 онд 2 zettabyte
• 2020 онд 64 zettabyte (64 их наяд Gigabyte)
• 2024 онд 149 zettabyte
• 2028 онд 394 zettabyte
Энэ нь өгөгдөл хадгалах, боловсруулах эрэлт хэрэгцээг нэмэгдүүлж, дэлхий даяар асар том дата төвүүдийг барихад хүргэсэн.
Шинэ ногоон дата төвтэй болсноор их өгөгдлийн дэд бүтэц бий болгох, TIER IV стандартыг хангасан байх, Hybrid болон Multicloud дэд бүтцийг бий болгох. Tier 4 түвшний стандарт шаардлага хангасан дата төвтэй болсноор Microsoft, Google гэм мэт компанийн бүтээгдэхүүнүүдийг Монголдоо байршуулах боломжтой болно.
3.ТӨРИЙН МЭДЭЭЛЛИЙН ИЛ ТОД БАЙДЛЫГ ХАНГАХ ТОГТОЛЦООГ ТӨГӨЛДӨРЖҮҮЛЖ, НЭЭЛТТЭЙ, ИХ ӨГӨГДЛИЙГ ЭРГЭЛТЭД ОРУУЛНА
Төсвийн байгууллагын 23 хувь нь Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хуулий дагуу мэдээлэл хангалтгүй байна.
Бодлогын хувьд:
Нээлттэй өгөгдлийн тухай хууль” болон холбогдох хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж мэдээлэл нээлттэй байх эрх зүйн орчин бий болгоно.
Үндэсний өгөгдлийн стратеги боловсруулна.
Мета өгөгдлийн нэгдсэн стандарттай болно.
Өгөгдлийг хамгаалах, нууцлах бодлого, аюулгүй байдлыг хамгаална.
Институт, манлайллын хувьд:
Өгөгдлийн засаглалыг төгөлдөржүүлнэ.
Үндэсний хэмжээнд болон байгууллага дотор аюулгүй байдал, нууцлал хариуцсан нэгж, албан хаагчийг бий болгоно.
Хүний нөөц, чадавх:
Өгөгдлийн тухай боловсролыг дэмжиж, хүний нөөц бэлтгэнэ.
Өгөгдлийн соёлыг дэмжинэ
Технологи, дэд бүтэц:
Төрийн нэгдсэн мэдээллийн сантай холбоотой систем,
Мета өгөгдлийн систем,
Өгөгдөл хадгалах, хамгаалах технологи хэрэглээнд нэвтрүүлнэ.
4.УЛСЫН БҮРТГЭЛ, ГАЗРЫН БҮРТГЭЛ, ЭРҮҮЛ МЭНД, ШҮҮХ ТАЛБАРТ БЛОКЧЕЙН ТЕХНОЛОГИ НЭВТРҮҮЛЖ, ШУДАРГА, АВИЛГАГҮЙ НИЙГМИЙГ ЦОГЦЛООНО
Эрүүл мэнд, иргэний бүртгэл, газрын бүртгэл, шүүхийн мэдээлэлд блокчэйн технологийг нэвтрүүлнэ.
Иргэдээс хамгийн ихээр гомдол ирдэг асуудлууд:
X Газрын харилцаатай холбоотой зөрчил, маргаан их гардаг – 1270 өргөдөл гомдол (2024 оны байдлаар)
X Шүүх ажиллагааны явцад нотлох баримтууд алга болох, өөрчлөгдөх тохиолдол гардаг
X Эмнэлгүүдээр үйлчлүүлэхэд дахин дахин мэдээлэл бөглөж, амбулаторийн цаасан карт авч явдаг
X Хувь хүний эрүүл мэндийн буюу эмзэг мэдээлэл халдлагад өртдөг
X Иргэдийн хувийн мэдээлэл алдагдаж, сонгуульд ашиглагддаг
МОНГОЛ УЛС ОДООГООР БЛОКЧЭЙН ТЕХНОЛОГИЙГ НЭВТРҮҮЛЭЭД БУЙ САЛБАРУУД:
БОЛОВСРОЛ: Их дээд сургуулиудын диплом, дүнгийн хуулбар гэх мэт мэдээллийг блокчэйн технологид оруулсан.
САНХҮҮ: Зээлийн мэдээллийн санд иргэдийн зээлжих зэрэглэлийн мэдээллийн блокчэйн технологид оруулсан. Биржийн бус арилжааны гүйлгээний мэдээллийг блокчэйн технологид оруулсан.
ХУВИЙН ХЭВШИЛ: Санхүүгийн салбар, криптовалютын биржийн 12 компани
ЭРҮҮЛ МЭНД: Өвчтөний эрүүл мэндийн мэдээллийн аюулгүй байдал сайжирна.
Эрүүл мэндийн мэдээллийг эмнэлэг, эмийн сангууд үр ашигтай солилцдог болно.
Өвчтөнд үзүүлэх тусламж үйлчилгээний чанар сайжирна.
Өвчтөний мэдээллийг боловсруулах хурд сайжирч, эмнэлгүүдийн ачаалал буурна.
ИРГЭНИЙ БҮРТГЭЛ:
Иргэний мэдээллийн нууцлал, аюулгүй байдал сайжирч, хэн нэгэн өөрчлөх, буруугаар ашиглах боломжгүй болно.
Иргэн өөрийн мэдээлэлдээ хэн, хэзээ, хаанаас хандав гэх мэт хяналт нь сайжирна.
Иргэн өөрийн мэдээлэлдээ хэзээ ч, хаанаас ч хандах боломжтой болно.
ГАЗАР, ҮЛ ХӨДЛӨХИЙН БҮРТГЭЛ
Газар, үл хөдлөхийн мэдээллийг өөрчлөх, луйвар, залилан хийх боломжгүй болно.
Аль нэг газрыг хэн эзэмшиж ирсэн, эзэмшил, өмчлөлийн мэдээлэл нь тодорхой болно.
Иргэд газраа зарах үйл ажиллагаа хялбар, бичиг цаасны ажил багатай, хурдан явагддаг болно.
ШҮҮХИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА
Шүүхээр шийдэгдэх гэж буй хэргийн мэдээлэл, нотлох баримтыг өөрчлөх, устгах боломжгүй болно.
Бичиг цаасны ажил багасаж, хэргийг хянан шийдвэрлэх үйл ажиллагаа хурдан болж, шүүхийн хүнд суртал багасна.
Шүүхийн захиргааны зардал буурна.
5.ТӨРИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ДИЖИТАЛ ШИЛЖИЛТИЙГ ЭРЧИМЖҮҮЛЖ, E-MONGOLIA ПЛАТФОРМД AI АГЕНТ НЭВТРҮҮЛНЭ
НҮБ-ын цахим засаглалын индексээр Монгол Улс 46 дугаарт эрэмбэлэгдсэн. Амжилтаа ахиулж “Цахим үндэстэн” баримтлах чиглэлийн 2 дахь үе шатанд (2025-2027) дижитал шилжилтийг бүх салбарт эрчимжүүлэх зорилт тавьж байна.
Тодорхой түвшинд хүрээд байгаа эрүүл мэнд, боловсролын салбарын дижитал шилжилтийг гүйцээх, хууль шүүхийн цахим шилжилтийн төслийг эрчимжүүлэх, төрийн үйл ажиллагааны дахин инженерчлэл, бизнесийн салбарт дижитал шилжилт (ЖДҮ шилжилт төслийг хэрэгжүүлэх зэрэг) -ийг дэмжих зорилтуудыг хэрэгжүүлнэ. Монголд амжилттай хэрэгжсэн төслийн үр дүнг гадаадын улс оронд экспортлохоор ажиллаж байна.
Төрийн үйлчилгээний мэдээ мэдээлэл авах орчин үеийн шийдлүүдийн нэг нь хиймэл оюун ухаан юм. Хэрэглэгчид үйлчилгээ хайж олох биш үйлчилгээ нь эзнээ олдог болно
6.КИБЕР АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ОЛОН УЛСЫН ЗЭРЭГЛЭЛ ДЭХ МОНГОЛ УЛСЫН БАЙР СУУРИЙГ АХИУЛЖ, “ДЭВШИЖ БУЙ” (PROGRESSING) АНГИЛАЛД ОРУУЛНА
- Кибер халдлага зөрчилтэй тэмцэх салбарын төвүүд байхгүй.
- Үндэсний хэмжээний кибер дадлага сургуулилт хийгдэдгүй.
- Кибер аюулгүй байдлын стандартгүй.
- Кибер аюулгүй байдлын мэдээлэл солилцох, хянах нэгдсэн систем байхгүй.
- Эрсдэлийн удирдлагын нэгдсэн тогтолцоо байхгүй
- Хүний нөөцийн чадавх сул
- Гадаад хамтын ажиллагаа сул
ШИЙДВЭР:
Онц чухал мэдээллийн дэд бүтэцтэй төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагуудад эрсдэлийн удирдлагын тогтолцоог нэвтрүүлэх.
Онц чухал мэдээллийн дэд бүтэцтэй байгууллагуудад нөхөн сэргээх үйл ажиллагаа, хямралын үеийн удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлэх;
Кибер аюулгүй байдлын стандартууд батлах, нэвтрүүлэх
Мэдээлэл солилцох систем нэвтрүүлэх.
Хүний нөөцийг чадавхжуулах
Гадаад хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх.
Кибер аюулгүй байдлын эрсдэлийн үнэлгээ, мэдээллийн аюулгүй байдлын аудит хийх мэргэжлийн үйл ажиллагаанд чанарын хяналтыг хэрэгжүүлэх, жишиг үнэ тогтоох.
Улсын төсвийн эдийн засгийн ангилал дээр кибер аюулгүй байдалтай холбоотой зардлыг тусад нь нэмж оруулах.
7. ҮНДЭСНИЙ ЦАХИМ ШУУДАНГИЙН ХАРИЛЦААГ ХЭВШҮҮЛЖ, ТООН ГАРЫН ҮСГИЙН ХЭРЭГЛЭЭГ 10 ДАХИН НЭМЭГДҮҮЛНЭ.
E-Mongolia платформ дээрх үндэсний цахим шууданг иргэн бүр албан ёсны и-мэйл хаяг болгож ашигладаг болж хэвших, төрийн үйлчилгээний болон албаны мэдээ мэдээлэл хүргэгддэг болж, хэрэглээнд өргөн нэвтрэхийг бодлогоор дэмжинэ.
Тоон гарын үсгийн гэрчилгээг нийт 1,1 сая иргэн, хуулийн этгээдэд олгосон, технологийн хувьд ашиглалтын боломж хангагдсан. Гэвч бодит хэрэглээнд нэвтрээгүй.
Үүнд доорх асуудлууд байгааг шийдвэрлэх
Тулгамдаж буй асуудал:
Цаг баталгаажуулах (time stamp) систем шаардлагатай
Дэд бүтэц хуучирсан
Мобайл тоон гарын үсгийн хэрэглээ бага
Хэрэглэгчийн клиент программ олон төрөл, бусад клиент программ дэмждэггүй. Хоорондоо холбогдодгүй.
Шийдвэрлэх асуудал:
- Клиент программуудыг нэгтгэх /gsign + esign/
- Mac os, windows, ios, android зориулсан клиент программ хөгжүүлэх
- Бүх төрлийн цахим үйлчилгээнүүдэд нэгтгэх.
- Mobile тоон гарын үсгийг эрчимжүүлэх
- Цагийн бүртгэлийн системтэй болгох.
- Тоон гарын үсгийн хэрэглээг сурталчлах
- Тоон гарын үсгийн хэрэглээг нэвтрүүлсэн улс орнуудтай хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулах
8.ХИЙМЭЛ ДАГУУЛЫН БОДЛОГО, ЗОХИЦУУЛАЛТЫГ ТОДОРОХОЙЛЖ, САНСАРЫН ЭДИЙН ЗАСГИЙН СУУРИЙГ ТАВИНА
2022 оны эцсийн байдлаар Гео тогтвортой орбитод 500 гаруй хиймэл дагуул ажиллаж байна.
Монгол Улс 2024 оны байдлаар АНУ, Канад, БНСУ-ын хиймэл дагуулуудаас C болон Ku зурвасыг түрээслэн үүрэн холбоо, өргөн нэвтрүүлэг, интернетийн үйлчилгээ хүргэхээс гадна радио навигацийн холбоонд ашиглаж байна.
2023 оны байдлаар хүн амьдрах боломжтой нийт газар нутгийн 23,8% шилэн кабелийн болон үүрэн холбооны сүлжээ нэвтэрсэн бөгөөд үлдсэн газар нутгийг хамарсан сүлжээ байгуулахад сансрын холбооны хиймэл дагуулын сүлжээг сонгох нь эдийн засгийн хувьд хамгийн оновчтой шийдэл болно.
ҮНДЭСНИЙ ХИЙМЭЛ ДАГУУЛ ТӨСЛИЙН ЗОРИЛГО.
Монгол Улсыг бүрэн хамрах, өндөр найдвартай харилцаа холбооны хиймэл дагуулын суурь сүлжээтэй болно.
Монгол Улсын дижитал дэд бүтцийг сайжруулж, дижитал хуваагдлыг арилгаж, эдийн засгийн болон дижитал эдийн засгийн өсөлтийг дэмжин, үндэсний аюулгүй байдлын тогтолцоог улам бэхжүүлэх болно.
Алслагдсан бүс нутагт амьдарч, ажиллаж байгаа иргэдэд харилцаа холбооны үйлчилгээ, интернет холболт, нийгмийн сүлжээ, OTT ТВ, төлбөр тооцоо, төрийн болон арилжааны дижитал үйлчилгээг хүргэж, тоон хуваагдлыг бууруулна.
Аж ахуйн нэгж байгууллагууд, төрийн үйл ажиллагаанд өндөр технологи нэвтрүүлэх нөхцөл бүрдэнэ.
Онцгой байдал, хил хамгаалал зэрэг чухал хэрэглээний дэд бүтэц, холбооны сүлжээг өргөн цар хүрээтэйгээр зохион байгуулах боломж бүрдэнэ.
Сансрын технологийн чиглэлээр үндэсний мэргэжилтнүүдийг бэлтгэж ирээдүйд хиймэл дагуулын үйлдвэрлэл, бүтээгдхүүн үйлчилгээ, ашиглалтын чиглэлээр бие даан үйл ажиллагаа явуулах суурь бүрдэх
Сансрын уудмыг эзэмшихийн төлөөх хүн төрөлхтөний өрсөлдөөний шинэ талбарт идэвхтэй оролцогч болж, сансар судлал, сансарын эдийн засгийн боломжоос хоцрохгүй байх стратегийн ач холбогдолтой.
9.ДРОНЫ НИСЛЭГИЙН ТУРШИЛТЫН ОЛОН УЛСЫН БҮС, ОПЕРАТОРЫН СУРГАЛТЫН ТӨВИЙГ БАЙГУУЛЖ, МЭРГЭШҮҮЛЭХ ТОГТОЛЦООГ БИЙ БОЛГОНО
1. Сургалтын хөтөлбөрийг өргөжүүлэх
• Сургалтын түвшинг нэмэгдүүлэх: Анхан шатнаас ахисан түвшний сургалтыг багтаасан цогц хөтөлбөр боловсруулах.
• Төрөл бүрийн дроны сургалт: Төмөр зам, хөдөө аж ахуй, барилга, аюулгүй байдал зэрэг салбарт зориулсан тусгай сургалтыг нэвтрүүлэх.
• Онлайн сургалтын платформ: Зайнаас суралцах боломжийг бүрдүүлэх.
2. Нислэгийн туршилтын бүсийг өргөжүүлэх
• Туршилтын бүсээ тэлэх: Хот, хөдөөгийн нөхцөлд зориулсан тусдаа туршилтын бүсүүдийг бий болгох.
• Олон улсын стандартад нийцүүлэх: ICAO болон буй олон улсын агаарын тээврийн стандартыг баримтлан туршилтын бүсийг шинэчлэх.
3. Технологийн хангамжийг сайжруулах
• Дроны төрөл, тоог нэмэгдүүлэх: Өөр өөр төрөл, загварын дронуудыг сургалтанд ашиглах.
• Симулятор технологи: Бодит нислэгийн өмнөх симулятор сургалтыг өргөжүүлэх.
4. Боловсон хүчний бэлтгэл
• Сургалтын багшийг бэлтгэх: Мэргэшсэн багш нарыг бэлтгэх, тэдний мэдлэг, чадварыг дээшлүүлэх.
• Олон улсын туршлага: Гадаадын мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах, туршлага солилцох.
5. Хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх
• Дроны үйл ажиллагааг зохицуулах хууль: Дроны нислэг, ашиглалтыг зохицуулсан хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох.
• Даатгал, хариуцлага: Дроны осол, гэмтэлд өртөх тохиолдолд даатгал, хариуцлагыг тодорхойлох.
6. Санхүүжилт, хөрөнгө оруулалт
• Төсөл хөтөлбөр: Засгийн газраас болон хувийн хэвшлийн байгууллагуудаас санхүүжилт хүлээн авах.
• Олон улсын хамтын ажиллагаа: Олон улсын хөгжлийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах.
7. Судалгаа, хөгжил
• Дроны технологийн судалгаа: Шинэ технологи, програм хангамжийг хөгжүүлэх судалгааны төвийг бий болгох.
• Инноваци: Дроныг ашиглан шинэлэг шийдэл, үйлчилгээг нэвтрүүлэх.
8. Иргэдийн мэдлэг, мэдээллийг нэмэгдүүлэх
• Мэдээллийн кампанит ажил: Дроны ашиг тус, хэрэглээний талаар иргэдэд мэдээлэл өгөх.
• Нээлттэй хичээл, семинар: Иргэд, оюутнуудад зориулсан нээлттэй хичээл, семинар зохион байгуулах.
10. ИННОВАЦЛАГ ГАРААНЫ БИЗНЕСҮҮДИЙГ ДЭМЖИХ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ҮНДЭСНИЙ САН БАЙГУУЛАХ АЖЛЫГ ЭХЛҮҮЛЖ, ДИЖИТАЛ ЭДИЙН ЗАСГИЙГ ХӨГЖҮҮЛНЭ
Бидэнд тулгамдаж буй асуудлууд:
Монголд залуусын байгуулсан гарааны бизнесүүд санхүүжилтгүйн улмаас амьдрах чадвар сул, хурдан дампуурч байна.
Төрийн хүнд суртал, татвар, нийгмийн даатгалын дарамтаас болж залуус гарааны бизнес эрхлэх урам зориггүй болж байна.
Инновац хөгжүүлээгүй улс хөгжлөөрөө дэлхийд хоцрогддог болж байна. Гэтэл манай эдийн засгийн уул уурхайн хэт хамаарал хэвээр, ямарваа ахиц өөрчлөлтгүй байна.
Шийдэл:
-Стартапуудад анхан шатны санхүүжилт олгох замаар бизнес эрхлэлт, залуусын ажлын байрыг дэмжинэ.
-Өндөр өсөлттэй, өндөр технологийн салбарт ажлын байр бий болгоно.
-Эдийн засгийг олон төрөлжүүлж, уул уурхайгаас хамааралтай байдлыг бууруулна.
-Гадаадын хөрөнгө оруулагчид болон дэлхийн авьяастнуудыг татна.
-Монгол Улсын инновац хийх чадварыг сайжруулна.
.avif)
.avif)
