Зөрчлийн тухай хуульд 2021 оны арванхоёрдугаар сарын 24-ний өдрийн нэмэлт өөрчлөлтөөр “Парламентыг үл хүндэтгэх” заалтыг нэмсэн. Тодруулбал, Зөрчлийн хуулийн 15.33-д Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооны сонсголын дэг, журмыг зөрчсөн бол хүнийг нэг зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох зохицуулалтыг оруулж ирэв. Ингэхдээ хянан шалгах түр хорооны дуудсанаар хүрэлцэн ирэхээс зориуд зайлсхийсэн, гэрч, шинжээч мэдүүлэг өгөхөөс зайлсхийсэн, татгалзсан эсвэл тусгай шалгалтад саад учруулсан бол хүнийг гурван зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно. Мөн түр хорооноос тогтоосон хугацаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр дүгнэлт гаргаж өгөөгүй бол хүнийг гурван зуун нэгж, шаардсан нотлох баримтыг устгасан, өөрчилсөн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол хүнийг дөрвөн зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг дөрвөн мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох хариуцлага яригдах юм. Түүнчлэн энэ зүйл заалтаар шинжээчид ч хариуцлагад татагдах магадлалтай. Шинжээч Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооноос тогтоосон хугацаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр дүгнэлт гаргаж өгөөгүй бол хүнийг гурван зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгохоор заасан.
Тэгвэл хэрэгжээд хоёр жил болж буй уг хуулийн эхний кейс нь нүүрсний сонсгол болов. 2023 оны сүүлчээр хоёр үе шаттайгаар есөн өдөр үргэлжилсэн нүүрсний нээлттэй сонсголоор 60 сэдвээр нотлох баримтыг шинжлэн судалсан бөгөөд сонсголд Хянан шалгах түр хорооны гишүүд, хянан шалгагч, шинжээч, уригдсан албан тушаалтан, ажиглагчид болон гэрчүүд давхардсан тоогоор нийтдээ 577 гэрч оролцуулахаар мэдэгдэх хуудас хүргүүлснээс 419 (72.6 хувь) гэрч ирсэн талаар тухайн үед мэдээлж байв.
Харин нүүрсний сонсголд гэрчээр дуудсан ч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйн улмаар оролцоогүй гэх 78 хүнтэй холбоотой гомдлыг УИХ-ын Тамгын газраас холбогдох байгууллагад гаргажээ. Тэдгээр иргэдэд зөрчлийн хэрэг нээж шалгасны эцэст шүүхээс 32 хүнд шийтгэл оногдуулж, 43 хүнийг хэрэгсэхгүй болгожээ.
Тодруулбал, сонсголд оролцох боломжгүй байснаа тухайн үед Хянан шалгах түр хороонд мэдэгдсэн, гэрчээр оролцуулахаар дуудахдаа 72 цагаас доош хугацаанд мэдэгдсэн хүмүүсийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон байна. Харин үлдсэн 32 хүнийг 100-300 мянган төгрөгөөр торгожээ. Үүнээс харвал цаашид УИХ-ын Хянан шалгах түр хорооноос нээлттэй сонсгол олон хийнэ. Тэр болгонд гэрчээр оролцоогүй, нотлох баримтыг гаргаж өгөөгүй, устгасан, өөрчилсөн зэрэг үндэслэлээр нүүрсний сонсголын кейстэй ижил хариуцлага яригдаад явах нь.
Зөрчлийн тухай хуульд:
15.33 дугаар зүйл.Парламентыг үл хүндэтгэх
1.Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооны сонсголын дэг, журмыг зөрчсөн бол хүнийг нэг зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.
2.Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооны дуудсанаар хүрэлцэн ирэхээс зориуд зайлсхийсэн, эсхүл гэрч, шинжээч мэдүүлэг өгөхөөс зайлсхийсэн, татгалзсан эсхүл тусгай шалгалтад саад учруулсан бол хүнийг гурван зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.
3.Шинжээч Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооноос тогтоосон хугацаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр дүгнэлт гаргаж өгөөгүй бол хүнийг гурван зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.
4.Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооноос шаардсан нотлох баримтыг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирүүлээгүй, гаргаж өгөөгүй бол хүнийг гурван зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг гурван мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.
5.Монгол Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооноос шаардсан нотлох баримтыг устгасан, өөрчилсөн нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол хүнийг дөрвөн зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг дөрвөн мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.
6.Энэ зүйлийн 1-5 дахь хэсэгт зааснаас бусад тохиолдолд Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдаан болон Улсын Их Хурлаас зохион байгуулах сонсголд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хүрэлцэн ирээгүй, тайлбар өгөхөөс татгалзсан, хуралдаан, сонсголд оролцсон этгээд дэг зөрчсөн, санаатайгаар худал мэдээлэл өгсөн, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн холбогдох зүйл, хэсэг, заалтаар албан тушаалтанд оногдуулсан үүргийг хугацаанд нь биелүүлээгүй, эсхүл зохих ёсоор биелүүлээгүй бол хүнийг нэг зуугаас гурван зуун нэгж хүртэлх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг хоёр мянгаас дөрвөн мянган нэгж хүртэлх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.
.avif)
